Ενα παλιό αφρικανικό γνωμικό λέει: «Η αγάπη πονά τρεις φορές. Οταν σε κόβουν, όταν παντρεύεσαι και όταν γεννάς». Η κλειτοριδεκτομή, ένα έθιμο που απαντάται κυρίως στις μουσουλμανικές χώρες της Αφρικής και είναι πιο παλιό και από τις θρησκείες, κατά κάποιους συμβολίζει την αγνότητα, αλλά για τους περισσότερους αντικατοπτρίζει την αγριότητα του γυναικείου «σεξουαλικού ευνουχισμού».
Τη σύγκρουση ανάμεσα στην πανάρχαια παράδοση και στο αναφαίρετο δικαίωμα της σεξουαλικότητας ερευνά μέσα από το ντοκιμαντέρ «Bref» η 27χρονη Χριστίνα Πιτούλη. Η ολιγόλεπτη ταινία στηρίζεται σε μαρτυρίες Αφρικανών που έχουν ακρωτηριαστεί.
H νεαρή Χριστίνα Πιτούλη στο "Bref" κατέγραψε μαρτυρίες γυναικών από την Αφρική που ζουν στην Ισπανία.
Οπως εξηγεί η σκηνοθέτις στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ», η ταινία ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας με τους Γιατρούς του Κόσμου, οι οποίοι πραγματοποιούν δράσεις ενημέρωσης των Αφρικανών μεταναστών για τις επιπτώσεις της κλειτοριδεκτομής στην υγεία.
«Μου πρότειναν να γυρίσω ένα φιλμ που θα τους βοηθούσε να ευαισθητοποιήσουν την ισπανική κοινωνία για αυτό το βάρβαρο έθιμο. Αποφάσισα να κάνω ένα ντοκιμαντέρ που δεν θα έμοιαζε με κήρυγμα. Ετσι, έδωσα τον λόγο σε ανθρώπους που έχουν άμεση σχέση με την πρακτική, που είναι μέρος της κουλτούρας τους», μας λέει η κ. Πιτούλη.
ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ. Το πιο δύσκολο ήταν να βρει ανθρώπους να μιλήσουν, μιας και είναι ένα θέμα-ταμπού, το οποίο δεν συζητούν ούτε μεταξύ τους οι συγκεκριμένες κοινότητες. «Ηταν αρκετά δύσκολο για εμένα. Χρειάστηκε πολύς χρόνος να βρω κόσμο από την Αφρική, να αποκτήσουμε μια οικειότητα και μετά να φτάσουμε στο σημείο να συζητήσουμε γι’ αυτό. Πολλές γυναίκες το θεωρούσαν πολύ προσωπικό για να το συζητήσουν μπροστά στην κάμερα. Από τη στιγμή, όμως, που κέρδισα την εμπιστοσύνη τους, όλα κύλησαν ομαλά», συνεχίζει η Χριστίνα Πιτούλη.
Εκείνο που έπαιξε καταλυτικό ρόλο ήταν πως είχε προαποφασίσει να αποστασιοποιηθεί από ό,τι θα άκουγε και δεν θα εξέφραζε τα συναισθήματά της. Δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να «χειραγωγήσει» με τις αντιδράσεις της τους συνεντευξιαζόμενους. «Είχα το μυαλό μου τελείως ανοιχτό και δεν άφησα τίποτα από όσα μου είπαν να με σοκάρει. Πρέπει να είσαι πολύ προετοιμασμένος να ακούσεις, από τη μία, μια γυναίκα να σου λέει πως τα κορίτσια πρέπει να ακρωτηριάζονται και να σου εξηγεί πόσο περήφανη νιώθει γι’ αυτό και, από την άλλη, μια άλλη γυναίκα να σου λέει κλαίγοντας πως έχασε κάτι που δεν θα αποκτήσει ποτέ ξανά», αναφέρει.
Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι οι περισσότερες γυναίκες που δέχτηκαν να μιλήσουν για το ντοκιμαντέρ εμφανίστηκαν θετικές στη διατήρηση αυτού του εθίμου. «Μέσα μου συνέβαιναν χίλια δυο πράγματα, αλλά στις συζητήσεις προσπάθησα να μείνω ουδέτερη. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός γυναικών που δεν έχουν συνειδητοποιήσει τι ακριβώς γίνεται. Κι αυτό γιατί δεν έχουν την κατάλληλη ενημέρωση, καθώς ζουν στην Ισπανία, αλλά μένουν κλεισμένες στο σπίτι και οι επαφές τους περιορίζονται σε ανθρώπους της μαύρης ηπείρου», επισημαίνει η σκηνοθέτις.
ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ. Στο μισής ώρας ντοκιμαντέρ περιγράφονται ιστορίες γυναικών που έζησαν αυτήν την εμπειρία, ενώ επίσης μιλούν άντρες για την άποψή τους σχετικά με το συγκεκριμένο έθιμο. Η συγκλονιστικότερη μαρτυρία ήταν μιας γυναίκας που περιγράφει την όλη διαδικασία όπως την έζησε όταν ήταν μικρή. Η μητέρα της είχε προετοιμάσει την τελετή και της είπε ότι θα πήγαιναν σε μια γιορτή. Της ζήτησε μάλιστα να μη φορέσει εσώρουχο. Την πήγε σε ένα δάσος, της έκλεισε τα μάτια με μια κορδέλα και ξαφνικά κάποιοι, που δεν είδε ποτέ, την έπιασαν και την ακρωτηρίασαν. «Αυτή ήταν μια από τις σκηνές που ξεχωρίζω και έχω βαθιά χαραγμένες στο μυαλό μου. Η περιγραφή ήταν τόσο ζωντανή, που με συγκίνησε πάρα πολύ», αναφέρει η κ. Πιτούλη. «Υπήρχε και μια άλλη, ενός άντρα. Την ώρα που κάναμε τη συνέντευξη μπήκε στη διαδικασία να σκεφτεί τα πράγματα που τον ρωτούσα. Ηταν συγκινητικό γιατί ήταν η πρώτη φορά που αναρωτιόταν εάν αυτό που συνέβαινε στις γυναίκες είναι σωστό ή όχι», καταλήγει η σκηνοθέτις.
Συμβολισμός
Τι είναι αυτό που κάνει τις Αφρικανές να ακρωτηριάζονται και να θυσιάζουν τη σεξουαλικότητά τους; Η απάντηση για τη Χριστίνα Πιτούλη είναι περίπλοκη. Παρανόηση μύθων και παράδοσης, έλλειψη πληροφόρησης... «Ακόμη και για τους ανθρώπους που έχουν φύγει από την Αφρική, η παράδοση είναι πολύ σημαντική. Είναι δύσκολο να αποκοπείς από αυτήν, απορρίπτοντας όσα πίστευες μια ζωή. Είναι σαν να γκρεμίζεται όλος ο κόσμος», τονίζει.
Για τους συμβολισμούς της κλειτοριδεκτομής, η σκηνοθέτις μας εξηγεί ότι πρόκειται για μια διαδικασία μέσω της οποίας η γυναίκα εξασφαλίζει την καθαρότητά της και τη συζυγική πίστη. Υπάρχει φυσικά και η οπτική του «ακρωτηριασμού» της σεξουαλικής επιθυμίας και των δικαιωμάτων γενικότερα. «Δεν είναι εύκολο να απαντήσεις στο τι σημαίνει. Το ευχάριστο όμως είναι ότι υπάρχουν πολλοί, ακόμα και άνδρες, που είναι αντίθετοι», καταλήγει.
Το ντοκιμαντέρ έχει λάβει την Ειδική Μνεία της Κριτικής Επιτροπής για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στη Μαδρίτη και έχει ήδη προβληθεί στην Κολομβία, τον Καναδά, την Αγγλία και την Πορτογαλία.


apospasma.gr